AĞAÇ, ASMA DİKİMİ ve BUDAMASI

AĞAÇ, ASMA DİKİMİ ve BUDAMASI

Ağaçların insan emeği olmassa ya çalı yada orman ağacı olurlar. Nasıl çocuklar büyütülürken eğitilirlese ağaçlarda öyle eğitilmeli ve faydalı şekle sokulmalıdırlar. Bunun içinde iyi bir dikim, iyi bir budama ve iyi bir bakım gerekir.

Ağaç dikimi:

60x60 ebadında ve diz boyunda çukurlar açılır. Bu işlem yapılırken yüzeyden alınan toprak bir tarafa, tabandan alınan toprak bir tarafa konur. (Baharda dikim yapılacaksa çukurların sonbaharda açılaması tavsiye edilir.)
Dikilecek fidanın kazık kökü veya yana giden kalın kökleri varsa bunlar kesilir ve sadece ince kökleri bırakılır.
Varsa bir miktar hayvan gübresi bir kovaya konarak suyla şerbet yapılır. Dikilecek fidanların kökleri bu şerbete batırılıp çıkarılır. Saçaklara bulaşan gübreli su bitkinin besin ihtiyacını karşılar.
Fidan çukura yerleştirilmeden, daha önce dikil olduğu yerdeki toprak seviyesi tespit edilir. Bu seviyede dikmenin gövde renginden anlaşılır. Toprak seviyesinin altındaki kısım ya siyah yada koyu renk olur.
Açılan çukurun orta zeminine fidanın ince saçaklari serilir ve Fidanın daha önce tespit ettiğimiz toprak seviyesine kadar birinci maddede bahsettiğimiz yüzey toprağı doldurulur ve toprak ayakla iyice sıkıstırılır. Fidanın yanına bir çıta çakılır ve dikme buna bağlanır. Dikme işi bittikten sonra varsa can suyu verilmesi iyi olur.
Çukur diz boyunda açıldığından fidan dikildikten sonra bir kısım çukurluk kalır. Dikim seviyesinin üstünde kalan bu çukurluk birinci yil içinde kesinlikle doldurulmamalidir. Aksi halde saçaklara güneşin etkisi olmayacağından saçaklar çürür ve fidan kurur. Bu çukur ancak ikinci veya üçüncü yıl baharında doldurulabilir veya zaman içinde kendilinğinden dolar. Bu uygulama kurak ve suyun az olduğu yerlede çok iyi olur. Ağacın saçakları derinlerde teşekkül edeceğinden sıcak mevsimlerden daha az etkilenir.
Verdiğiniz emeğin boşa gitmemesi ve diktiğiniz fidanın yeşermesini istiyorsaniz sık sık sulamayı unutmayınız.
Ağaçların budanması

Budama işlemi daha fidan dikilirken başlar. Dikeceğimiz fidanın boyunu amacına veya dikeceğimiz yere göre budamamız gerekir. Bir kavak ağacıyla bir meyve ağacı aynı şekilde budanamaz herhalde. Kavak ağacının kerestesinden faydalanacağımız için boyunun uzun olması gerekir. Halbuki bir meyve ağacının kolay ilaçlanabilemisi ve toplanabilmesi için boyunun kısa olmasında yarar vardır. Ağaçlar budandığından kurumazlar, bilinçsiz ve mevsimsiz budamalardan kururlar. Bilinçli bir şekilde budanan ağaçlar sağlıklı bir şekilde gilişirler.
a) Kerestesinden faydalanacağımız ağaçlar her sene alt dalları alınarak boylanmalırı ve gövdede büyük budaklar oluşmaması sağlanır. Burada dikkat edilecek bir husus ağacın büyümesi için gerekli olan dalların kesilmemesidir. Buna bir ölçü getirecek olursak ağacın üçte ikisinin dalları kesilerek çıplak bırakılır, tepeye yakın üçte birininse dallarına dokunulmaz.
b) Meyvesinden faydalanacağımız ağaçlar için normal budama veya bodur budama yapılır.
1) Normal budama: Daha fidan dikilirken budamaya başlanır. Fidanımızın boyu fazla uzunsa azami seksen santimilik kısmı bırakılır ve gerisi kesilir. Yani fidanın gövde boyu seksen santime ayarlanır. Bu işlem yapılmazsa fidan bir kaç sene sonra büyüdüğünde boyu yedi, sekiz metreyi bulur. İlaçlanması ve meyve toplaması büyük bir sorun olur. Bundan başka meyveye geldikilerinde yüksek olan dallar aşağıya doğru eğilirler ve esneme paylarında daha fazla eğilirlerse kırılırlar. Bunun sonucu gövdesi açıkta kalan ağaçda güneş yanığı oluşur, zayıflar veya kurur.
2) Bodur budama: Fidanın toprak üstünde kalan obeş, yirmi santimlik kısmı bırakılır ve gerisi kesilir. Bu fidanın toprağa yakın taçlanmasını sağlar. Meyvesini toplamısı ve ilaçlaması çok kolay olur.

İster normal, ister bodur budama yapılsın havaların ısınmasıyla yeşeren fidanlar kesilen yerin altından bir çok dal verir. Çıkan bu dallardan kuvvetli olan dört ila beş tanesi bırakılır ve büyümelerine izin verilir ve diğerleri alınır. Bir sonraki yıl mart geldiğinde büyümesine izin verdiğimiz dalların 75 santimden uzun kısımları kesilerek çatallamaları sağlanır. Böylece ağacın etrafına açılması sağlanır. Daha sonraki yıllarda birbirine sürtünen veya kuruyan dallar alır.

Meyva ağaçlarının bakımı ve dikimi hakkında detaylı bilgi

Asma dikimi: Yine derince çukurlar açılır. İlkbaharda asmaların gözleri şişmiş dallarından alınan dalların mümkün olduğu kadar uzun kısmı çukura yatırılır. Böylece toprak altında kalan her gözün bulunduğu yerden saçak salması sağlanır. Üstü sekiz, on santim kadar toprakla örtüldükten sonra ayakla sıkıştırılıp can suyu verilir. Dışarıda kalan kısmının iki gözü bırakılarak fazlası kesilir. Bundan sonra sık sık sulanırsa yeşermemesi için bir neden yoktur.
Asmaların budanması: İlkbaharda asma dallarının gözleri şişerek çanlılık belirtisi gösterdiğinde budama yapılır. Daha erken budamalarda soğuktan etkilenip kör olan gözleri bilemeyeceğimizden bıraktığımız kalemler meyve vermezler veya kururlar. Sonraki yıllarda uzayan kollar ağaç askılara alınırsa çok iyi olur. Askılıklara bağlanan asmalar yerden elli santim yükseklikte ve bir metre yükseklikte biri sağa, biri sola olmak üzere ikişer kalem bırakılarak budanır. Kalemlerde azami üç ila dört göz bırakılır. Fazla kısımlar keslir. Geriye kalan bütün dallar kesilir. Yani asmada dört kalem kalır. Çok fazla kalem bırakıldığı takdirde üzümler iyi gelişemezler ve ekşi olurlar.